Thursday, May 4, 2017
Akın Ünver’den ‘Ideology Political Agenda and Conflict A Comparison of American European and Turkish Legislatures’ Discourses on Kurdish Question’
Akın Ünver’den ‘Ideology Political Agenda and Conflict A Comparison of American European and Turkish Legislatures’ Discourses on Kurdish Question’
Yrd. Doç. Dr. Ak?n Ünver (1982-)[1], Kadir Has Üniversitesi Uluslararas? ?li?kiler bölümünde ö?retim üyesi olarak çal??an yurtd??? tecrübeli genç bir Türk sosyal bilimcidir. Ünverin 2017 Ocak tarihli All Azimuth dergisinden yay?nlanan makalesi Ideology, Political Agenda, and Conflict: A Comparison of American, European, and Turkish Legislatures Discourses on Kurdish Question (?deoloji, Siyasi Gündem ve Çat??ma: Amerikan, Avrupa ve Türk Yasama Meclislerinde Kürt Sorusu Söylemlerinin Kar??la?t?r?lmas?)[2] adl? makalesi, Kürt Sorunu konusunda son dönemde yaz?lan ilginç bir çal??ma olarak dikkat çekmektedir. Bu yaz?da, bu makale özetlenecektir.
Ak?n Ünver
Yrd. Doç. Dr. Ak?n Ünvere göre; Türkiyede hakk?nda pek çok ?ey yaz?lmas?na kar??n, Kürt Sorunu veya Kürt Sorusu hakk?nda söylemlere dayal? linguistik çal??malar yok denecek kadar azd?r. Bu nedenle, yazar, bu makalesinde, birbirlerini tamamlay?c? olarak dü?ündü?ü nicel ve nitel baz? ara?t?rma yöntemleri kullanarak, Kürt Sorununu söylem analizi metodolojisiyle incelemek ve bu alanda geli?tirilen söylemlerden yola ç?karak, ABD, Avrupa ve Türkiyedeki yasama organlar?n?n farkl? bak?? aç?lar?n? ortaya koymak istemektedir. Yazar?n temel hipotezi ise ?u ?ekildedir; muhafazakâr-sa? politikac?lar Kürt Sorununu daha çok bir güvenlik ve terörizm olgusu olarak söylemlerine yans?tmakta ve buna uygun politikalar geli?tirmektedirler. Liberal siyasetçilerse, bu sorunu daha çok insan haklar? ve demokrasi eksikli?i perspektifinde ele almakta ve bu söyleme uygun çözüm önerileri geli?tirmektedirler. Yazar, bu ara?t?rmas?n? yürütebilmek için, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Avrupa Parlamentosu (AP) ve ABD Kongresindeki (Senato ve Temsilciler Meclisi) ar?ivlerden buldu?u A?ustos 1990-?ubat 1999 dönemindeki tutanaklar?, ara?t?rmas?n?n hammaddesi olarak kullanm??t?r. Yazara göre; Kürt Sorununun çözülebilmesinin önündeki en büyük engel, Türk yasama meclisi ve genel olarak Türkiye siyasetinde, bu konunun salt bir güvenlik ve terörizm konusu gibi ele al?nmas?d?r.
Yazar, detayl? metodolojik aç?klamas? ve örneklemesi ard?ndan, çal??mas?n?n sonuçlar?n? özetlemektedir. Ara?t?rman?n temel bulgular?, üç farkl? ara?t?rma ünitesinde (Avrupa Parlamentosu, ABD Kongresi, TBMM) ?öyle özetlenebilir:
Avrupa Parlamentosu
- Avrupa Parlamentosunda, belirtilen dönemde (1990-1999), Kürt Sorununa 563 defa do?rudan referans yap?lm??t?r. Bu soruna en çok referans yapan ülke milletvekilleri ?öyle s?ralanm??t?r: Almanya (% 19,89), Yunanistan (% 19,71), Birle?ik Krall?k (% 12,61), Fransa (% 11,19), Hollanda (% 10,65). Tüm di?er ülkeler ise % 25,95 düzeyindedir. Almanya özelinde, bu konuyu hayat?n?n en temel siyasi meselesi haline getiren ve yo?un referanslar?yla ülkesini listede üst s?ralara ç?karan milletvekili Claudia Rothdan da özel olarak bahsetmek gerekir.
- Avrupa Parlamentosunda Kürt Sorunu konusunda milletvekilleri en çok konu?an ülkeler, Kürt nüfusu daha fazla olan ülkelerdir. Dolay?s?yla, bu konuda Kürt diyasporas?n?n etkisinden ve iç siyasi kayg?lardan söz etmek yerindedir diye dü?ünülebilir. Nitekim 1995 y?l? tahminleri dikkate al?n?rsa, Almanyada 600.000, Fransada 100.000, Hollandada 70.000 civar?nda Kürt nüfus ya?amaktad?r. Ancak bu hipotez, çok az Kürt nüfus bar?nd?ran Yunanistan ve Birle?ik Krall?k gibi ülkelerin üst s?ralardaki konumunu aç?klamakta yetersiz kalmaktad?r. Nitekim Kürt nüfus oranlar?na göre milletvekili referanslar?n?n s?kl??? aç?s?ndan bir s?ralama yap?l?rsa, Kürt Sorununa en fazla vurgu yapan ülkeler ?talya, Yunanistan ve Birle?ik Krall?k olarak s?ralanmakta ve Almanya ve Fransa gibi ülkeler çok gerilerde kalmaktad?r. Dolay?s?yla, bu hipotez, ara?t?rma sonucunda do?rulanmamaktad?r; Kürt nüfusun yo?unlu?u, Kürt Sorunu referans? konusunda do?rudan bir etken gibi gözükmemektedir.
- Bir di?er hipotez ise ?u ?ekildedir: Avrupa Parlamentosunda Kürt Sorununa en fazla referans yapan ülkeler, daha fazla sandalyesi olan ülkelerdir. Hakikaten de, AP içerisinde çok say?da sandalyesi olan Almanya, Fransa ve Birle?ik Krall?k gibi ülkeler toplam referans say?s?nda ilk s?ralarda yer almaktad?rlar. Buna kar??n, milletvekili say?lar? ile bir oranlama yap?l?rsa, ilk s?rada yer alan ülke yine Yunanistand?r. Yunanistan?, Hollanda, Belçika, Almanya ve ?sveç takip etmektedir. Dolay?s?yla, bu hipotez de tam olarak do?ru kabul edilemez.
- Bir di?er önemli bulgu ise ?öyledir; Yunanistan, PKK ?iddetini ele?tirmek konusunda da en pasif ülke konumundad?r. Yunan vekiller, bu konuyu sadece insan haklar? ve demokratikle?me ba?lam?nda ele al?rken, 1990l? y?llar boyunca PKK terörizmini yaln?zca bir defa ele?tirmi?lerdir. Buna kar??n, di?er AP üyesi ülkelerin milletvekilleri, PKK terörünü Türkiyeye yönelik ele?tirilerinden daha yo?un olarak ele?tirmi?lerdir. Bu ba?lamda, Türkiye ile d?? politika sorunlar? (K?br?s, Ege vs.) olan Yunanistan?n, bu konuyu daha çok bir vas?ta olarak kulland???ndan söz edilebilir. Konuyu demokratikle?me ve insan haklar? ba?lam?nda en yo?un ele alan ülke ise Almanyad?r.
- ?deolojik aç?dan bir tasnif yap?ld???nda; AP içerisinde Sosyalist Grup (PSE) bu konuda en aktif (% 31,53) siyasi yap? olarak dikkat çekerken, Birle?ik Sol-Nordik Solu (GUE-NGL) da bir di?er aktif gruptur (% 23,24). Dolay?s?yla, APde Kürt Sorununa daha çok solcu grup ve milletvekilleri sahip ç?kmaktad?r. Di?er gruplar ise ?öyle s?ralanmaktad?r: Ye?iller-Greens % 13,69, Liberaller-ALDE % 12,61, H?ristiyan Demokratlar-EPP % 11,35 ve Ba??ms?z Grup % 7,56. Bu ba?lamda, Kürt Sorununu ideolojik olarak sol yelpazede yer alan gruplar?n daha fazla önemsedi?i ve bu konuyu demokratikle?me ve insan haklar? perspektifinde ele ald?klar? somut bir gerçektir. AP içerisindeki sa? görü?lü grup ve vekiller ise, Türk Devleti gibi, konuyu daha çok güvenlikle?tirme e?ilimindedirler.
ABD Kongresi
- ABD Kongresinde, Temsilciler Meclisi (380), Senatoya (203) k?yasla Kürt Sorununun daha yo?un ?ekilde ele al?nd??? bir ortam olarak dikkat çekmektedir. Ayr?ca her iki mecliste de, Demokratlar (Temsilciler Meclisi: 207, Senato: 186, Toplam: 393) Cumhuriyetçilere k?yasla (Temsilciler Meclisi: 173, Senato: 17, Toplam: 190) Kürt Sorununa çok daha yo?un ?ekilde e?ilmektedir. Ancak Demokratlar için, Almanyadaki Claudia Rotha benzer ?ekilde, Senatör Dennis DeConciniye özel bir parantez açmak gerekir. Zira De Concini, partisi ad?na bu konuda sorumlulu?u adeta tek ba??na üstlenmi? ve Kürt Sorunu konusunda Senatodaki söylemlerin yar?s?ndan ço?unu bizzat kendisi üretmi?tir.
- ABD Kongresinde, Demokratlar bu konuyu daha çok bir insan haklar? ve demokratikle?me perspektifinde ele al?rken, Cumhuriyetçiler konuyu güvenlik ba?lam?nda ele almaya daha yatk?nd?rlar. Buna kar??n, DeConcini örne?inin de gösterdi?i üzere, bu konuyu kabaca partisel ba?lamda ele almak tam anlam?yla do?ru olmaz; zira ABDli Senatör ve Temsilcilerin ki?isel görü? ve e?ilimleri, bu alanda parti aidiyetlerine k?yasla çok daha bask?n bir faktördür.
- Bir di?er ilginç bulgu, Kürt Sorunu konusunda ele?tirel söylem üreten Amerikal? siyasetçilerin, ayn? zamanda ?nsan Haklar?, Ermeni ya da Yunan-Hellenik meclis gruplar?na üyelikleridir. Nitekim birçok Amerikal? siyasetçi, Kürt Sorununda Türkiyeye yönelik ele?tirel söylem üretirken, ayn? zamanda bu gruplardan birine de üyedirler. Ayr?ca Senatör ya da Temsilcilerin seçildikleri seçim bölgesindeki nüfus da??l?m? da, söylemlerinin ?ekillenmesinde son derece etkili bir unsurdur.
- Kongrede Kürt Sorunu konusunda üretilen söylemlere bak?ld???nda; en çok kullan?lan söylemin Türk devletinin a??r? güç kullan?m? oldu?u görülmektedir. Bu söylemde, güvenlik güçlerinin terörist ve sivil halk? ayr??t?rmamas?na yönelik ele?tirel bir duru? söz konusudur. Bunun yan?nda, o dönemde Türkiyenin silahlar?n?n yüzde 80ini ABDden sat?n almas?n?n da etkisiyle, Kongrede Demokrat Ba?kan Bill Clintona yönelik son derece ele?tirel yakla??mlar da söz konusu olmu?tur.
TBMM
- 1990-1999 döneminde TBMMdeki partiler aç?s?ndan Kürt Sorununa en yo?un referans yapma konusunda bir s?ralama yap?ld???nda; ilginç bir ?ekilde ?slamc? Refah Partisinin (RP) bu konuyu en çok gündeme getiren parti oldu?u (273) görülmektedir. Refah Partisini sosyal demokrat CHP-SHP (219) ve liberal-merkez sa? ANAP (212) takip etmektedirler. Bir di?er merkez sa? parti olan DYP vekilleri bu konuya 120 defa referans yaparken, Bülent Ecevitin merkez sol DSPsi yaln?zca 74, milliyetçi sa? MHP milletvekilleri ise yaln?zca 29 defa Kürt Sorununa de?inmi?lerdir. Milletvekilleri say?s?na göre bir ortalama yap?ld???ndaysa, ilk s?ray? CHP-SHP almakta, onu RP, ANAP, DSP, DYP ve MHP takip etmektedir. Dolay?s?yla, Kürt Sorunu, bu dönemde daha çok sol ve ?slamc? siyasetin ana gündem maddesi olmu?tur denilebilir.
- Konuya seçim bölgeleri ve ola?anüstü hâl alt?nda ya?ayan bir bölgenin vekili olmak/olmamak aç?s?ndan yakla??ld???ndaysa, ?öyle bir hipotez kar??m?za ç?kmaktad?r: ola?anüstü hal bölgelerinden seçilen milletvekilleri konuyu farkl? odak noktalar?ndan (insan haklar?, demokratikle?me, güvenlik, yabanc? ülke deste?i, ekonomik azgeli?mi?lik) ele al?rken, ola?anüstü hal ilan edilmemi? bölgeleri temsil eden vekiller, konuyu daha çok yabanc? ülke deste?i ve güvenlik perspektifinden de?erlendirme e?ilimindedirler.
- Kürt Sorunu konusunda TBMMde liberal-sol ve devletçi-sa? perspektifler aras?nda bir ayr??ma görülmektedir. Liberal görü?, bu sorunu ifade özgürlü?ü ve az?nl?k haklar? ba?lam?nda ele almaya yatk?nken, devletçi görü? mensuplar?, genellikle Türk milleti tan?m?n?n kapsay?c?l??? ve vatanda?lar?n e?itli?i perspektifinde de?erlendirmeler yapm??lard?r. Bu noktada, devletçi-sa? görü?, Avrupa modernle?mesine 20. yüzy?l ba?lar?nda hâkim olan ulus-devlet temelli anlay??? benimserken, sol-liberal görü?, ça?da? demokrasi e?iliminden beslenmektedir.
Sonuç olarak, Yrd. Doç. Dr. Ak?n Ünverin bu makalesi, literatüre özgün bir katk? olarak de?erlendirilmelidir. Ancak konunun salt parlamentolar içerisindeki söylemler düzeyinde ele al?nmas?, jeopolitik mücadeleleri ve devletler aras?ndaki rekabeti anlamakta yetersiz kalabilecektir. Bu nedenle, bu ara?t?rma, bu konunun sadece bir parças? olarak de?erlendirilmeli ve di?er alanlara da bak?lmal?d?r.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMEC?
[1] Üniversite sayfas? için bak?n?z; http://www.khas.edu.tr/cv/2317. Ki?isel web sitesi için; http://www.akinunver.com/scholar/.
Wikipedia - https://en.wikipedia.org/wiki/Ak%C4%B1n_%C3%9Cnver
[2] Buradan okunabilir; https://www.academia.edu/30732450/Ideology_Political_Agenda_and_Conflict_A_Comparison_of_American_European_and_Turkish_Legislatures_Discourses_on_Kurdish_Question.
Available link for download