TUTORIAL IT

Cumhuriyetçi Parti aday? Donald Trump ve Demokrat Parti aday? Hillary Clinton aras?ndaki Amerika Birle?ik Devletleri Ba?kanl?k yar???nda art?k son düzlü?e girilirken, bu ülkede nüfusun ortalama yüzde 70’ini olu?turan[1] H?ristiyanl?k inanc?na mensup farkl? mezhep ve gruplar?n oy verme davran??lar?n?n da seçimin neticelenmesinde önemli bir rol oynayaca?? dü?ünülüyor. Bu nedenle, Türkiye’de ve dünyada pek de konu?ulmayan, ama siyasetin önemli bir unsuru olan H?ristiyan dini gruplar?n oy verme kal?plar? ve seçmen davran??lar?n? incelemekte fayda var.

ABD’de nüfusun ortalama yüzde 70’ini olu?turan H?ristiyan nüfus içerisinde en kalabal?k grup, kendilerini “Evanjelik” ve “Evanjelist” Protestan olarak nitelendiren nüfustur. Bu grup, nüfusun yüzde 25’lik bir bölümüne tekabül ederken, yüzde 15’lik bir di?er önemli nüfus da kendilerini yaln?zca Protestanl?k mezhebine ait olarak tan?mlamaktad?r. Yüzde 6,5’luk bir kitle ise, kendilerini “Siyahi Protestan” olarak tan?mlamaktad?r. Farkl? birçok kolu olan Protestanl?k mezhebine mensup ki?ilerin oy verme davran??lar? incelendi?inde; bu gruplar?n -Siyahi Protestan nüfus hariç- ortalama yüzde 60 oranlar?nda Cumhuriyetçi Parti’ye oy verdi?i görülmektedir.[2] 2012 ABD Ba?kanl?k seçimleri inceledi?inde, di?er Protestanlardan farkl? bir tutumu olan Siyahi Protestanlar?n yüzde 95 oran?nda Demokrat Parti aday? Barack Obama’ya oy verdi?i görülmektedir. Bu noktada, Obama’n?n Afrikal? Amerikal? kimli?inin dini/mezhepsel aidiyetin çok ötesine geçti?ini söylemek mümkündür. Buna kar??n, bu seçimde, toplam nüfusun yaln?zca yüzde 1,6’s?n? olu?turan ama oldukça etkili bir grup olarak bilinen Mormonlar da yüzde 78 oran?nda Cumhuriyetçi Parti aday? Mitt Romney’ye destek vermi?lerdir. Ayn? seçimde, Beyaz Evanjelist H?ristiyanlar yüzde 79 oran?nda Romney tercihi yaparken, di?er Protestan kiliselerinin de büyük ölçüde Cumhuriyetçi Parti’yi destekledikleri istatistiki verilerle ispatlanm??t?r. Bu anlamda, ABD’de, Siyahi Protestan nüfus haricinde, Protestan mezhebinin Cumhuriyetçilere daha çok meyletti?i tespitini yapmak mümkündür.

ABD’de nüfusun toplam yüzde 20-21 civar?nda önemli bir bölümünü (yakla??k 60-70 milyon aras?nda tahmin ediliyor)[3] olu?turan Katolik nüfusa bak?ld???nda ise, genel anlamda daha dengeli bir görüntü olu?mas?na kar??n, Demokratlar?n üstünlü?ü hemen göze çarpmaktad?r. Nitekim Pew taraf?ndan yap?lan bilimsel bir ara?t?rma incelendi?inde; Amerikal? Katoliklerin sadece 37’sinin Cumhuriyetçilere s?cak bakt??? görülürken, Demokratlara sempati duyan nüfusun yüzde 44 dolaylar?nda oldu?u görülmektedir. Bu do?rultuda, 2012 Ba?kanl?k seçimlerinde Katoliklerin yüzde 50’si Obama’y?, yüzde 48’i ise Mitt Romney’yi desteklemi?lerdir. ABD’de Katolik nüfusun genel olarak Demokratlara yönelmesinde tarihi baz? sebepler söz konusudur. Öncelikle 1928 y?l?nda ABD’nin ilk Katolik Ba?kan aday? olan Al Smith, Demokrat bir siyasetçiydi ve bu nedenle Katolik seçmenleri bu partiye yana?t?rm??t?. ?lerleyen y?llarda ise, ?rlanda kökenli bir Amerikal? olan ve ABD’nin ilk ve -?imdilik- tek Katolik Ba?kan? olmay? ba?aran John F. Kennedy, Katoliklerdeki Demokrat e?ilimi iyice güçlendirdi. Son olarak, 2004 y?l?nda Ba?kan aday? olan ?imdinin D?? ??leri Bakan? John Kerry de Katolik bir siyasetçiydi ve Demokrat Parti’nin gelenekselle?en Katolik deste?ini sürdürdü. Bu konu hakk?nda yap?lan baz? ara?t?rmalar, son y?llarda da Katolik nüfusun a??rl?kla Demokrat Partiye oy verdi?ini göstermektedir.[4] Ancak daha detayl? bir inceleme yap?ld???nda, eskiden büyük oranda Demokrat olan Beyaz Katolik nüfusun ?imdilerde Demokrat-Cumhuriyetçi olarak daha e?it da??ld???, Hispanik-Latino Katolik nüfus içerisinde ise Demokrat adaylara yönelimin çok daha bask?n oldu?unu görülmektedir. Buna kar??n, Katolik dünyas?n?n lideri olan Papa Franciscus (Papa Francis), daha önce Ba?kan aday? Donald Trump’la ya?ad??? polemi?e kar??n[5], bu seçimde hiçbir adaydan yana taraf olmam?? ve Katolik Amerikal?lara vicdanlar?n?n sesini dinlemelerini tavsiye etmi?tir.[6] ABDde nüfusun yüzde 0,5’ini olu?turan Ortodoks H?ristiyan nüfus içerisinde de, son anketler, Demokratlar? Cumhuriyetçilere k?yasla daha popüler olarak göstermektedir.

Elbette nüfus ço?unlu?unu olu?turan H?ristiyan nüfus d???nda, ABD’de yüzde 2 civar?nda küçük ama etkili bir Yahudi nüfusunun varl??? da söz konusudur. Bu grubun, özellikle lobi anlam?nda çok güçlü oldu?u y?llard?r Türkiye ve dünyada söylenegelmektedir. Dünya genelinde, Yahudilerin, ?srail’in izledi?i politikalar nedeniyle tarihsel olarak Cumhuriyetçi Parti’ye daha yak?n olduklar? söylenebilir. Zira bu partiyi destekleyen Evanjelistler, ?srail’e verdikleri büyük önem nedeniyle Yahudilerde daha büyük sempati yaratmaktad?rlar. Nitekim ?srail Ba?bakan? Binyamin Netanyahu, 2012 seçimlerinde aç?k bir ?ekilde Cumhuriyetçi aday Mitt Romney’yi desteklemi?tir.[7] Ancak ara?t?rmalar, Obama’n?n ve Demokrat adaylar?n son y?llarda asl?nda Yahudi nüfustan da daha çok oy almay? ba?ard???n? ortaya koymu?tur.[8] ABD’de toplam nüfus içerisinde yüzde 1 civar?nda olan Amerikal? Müslümanlar?n da seçimi etkileyen bir di?er önemli grup oldu?u belirtilebilir. Müslümanlar ise, büyük oranla ve art?k geleneksel olarak, kendilerine daha ?l?man yakla?an Demokratlara oy vermektedirler. Tüm bunlara kar??n, ABD’de nüfusun yüzde 22-23’lük bölümü kendini herhangi bir dinle özde?le?tirmedi?i için, bu seçmen grubunu etkileyebilmek de çok önemlidir. Nitekim Barack Obama, bu seçmen grubuna iyi hitap edebilen bir siyasetçi olarak son y?llarda ABD siyasetini adeta tek ba??na domine etmi?tir. Ayr?ca, din ve mezhebin siyasetin sadece bir parametresi oldu?u ve herkes aç?s?ndan çok önemli olmad??? da unutulmamal?d?r. Nitekim din ve mezhepsel aidiyet d???nda, etnik köken (Afrikal? Amerikal?, Beyaz Amerikal?, ?talyan Amerikal? vs.), ideoloji (liberalizm, muhafazakârl?k, sosyalizm, milliyetçilik) ve seçmene yönelik somut proje ve vaatler gibi birçok farkl? unsurlar da Amerikan seçimlerinde seçmen davran??lar?nda etkili olabilmektedir.

Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMEC?

[1] Bu konuda bir çal??ma için; http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/.

[2] Pew ara?t?rma ?irketinin bu konudaki bir çal??mas? için; http://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/02/23/u-s-religious-groups-and-their-political-leanings/

[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Catholic_Church_and_politics_in_the_United_States.

[4] http://cara.georgetown.edu/presidential%20vote%20only.pdf.

[5] https://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/18/donald-trump-pope-francis-christian-wall-mexico-border.

[6] https://www.ncronline.org/news/vatican/francis-tells-us-catholics-vote-their-conscience-november-election.

[7] https://www.theguardian.com/world/2012/sep/20/binyamin-netanyahu-gambles-on-mitt-romney.

[8] http://www.haaretz.com/world-news/american-jewish-voting-patterns-are-major-obstacle-for-hopeful-republicans-in-2012-1.450269.